Wanneer we het hebben over gezondheid, krachttraining en zelfs afvallen is slaap misschien niet het eerste waar je aan denkt. Toch is een goede nachtrust enorm belangrijk voor al deze zaken. Een slaaptekort kan dan ook negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid en je doelen. In deze blog leggen we uit wat een slaaptekort is, hoe het ontstaat en wat voor gevolgen het voor je dagelijkse leven kan hebben. Ook behandelen we de populaire vraag of je een slaaptekort kunt inhalen én geven we tips voor een betere nachtrust.
Wat is een slaaptekort?
Een slaaptekort kan zomaar je leven in sluipen zonder dat je het echt door hebt. Heb je koffie nodig in de morgen om ‘normaal’ te kunnen presteren? Of word je elke ochtend wakker door je wekker met het gevoel dat je nog wel een uurtje had kunnen slapen? Dan kan het zomaar zijn dat je al een slaaptekort hebt. Nu kan dit altijd wel eens gebeuren met een druk schema, maar wanneer dit vaak gebeurt kan het flinke gevolgen hebben op je dagelijkse leven. Dat wil je natuurlijk voorkomen.
In een ideale wereld zou je gaan slapen als je moe bent en weer opstaan als je volledig uitgerust bent. In de realistische wereld is dit echter vaak niet mogelijk. We moeten op een bepaald tijdstip ons bed in, omdat we er ook weer op een bepaald tijdstip uit moeten. Wanneer ons lichaam zich hier moeilijk aan kan aanpassen, heb je kans dat er een slaaptekort ontstaat. Zo kun je bijvoorbeeld lang wakker liggen voordat je in slaap valt.
Daarnaast zijn er nog tal van andere oorzaken die tot een slaaptekort kunnen leiden. Onderstaand lees je de twee belangrijkste oorzaken voor een slaaptekort en hoe deze kunnen ontstaan.
Mogelijke oorzaken
Er zijn in principe dus twee gevallen die ervoor kunnen zorgen dat je een slaaptekort krijgt. Beide manieren kunnen ook weer verschillende oorzaken hebben. Hier lees je een aantal voorbeelden van scenario’s die wellicht accuraat zijn voor jouw situatie en dus de reden kunnen zijn van je slaaptekort.
Te weinig slaap
Dit spreekt uiteraard voor zich, maar te weinig slapen zal uiteindelijk tot een slaaptekort leiden. Leef je een druk leven waarbij je in de avond altijd (te) laat in je bed ligt en in de ochtend weer vroeg eruit moet? Dan zul je te weinig slapen. Hetzelfde geldt voor als je bijvoorbeeld in de avond toch nog die film afkijkt of toch nog een ronde speelt van je favoriete online game. Dit kan er uiteindelijk dus in resulteren dat je te weinig slaapt, waardoor je met een slaaptekort kampt.
Slechte slaap
Een tweede oorzaak van een slaaptekort is dat je slecht slaapt. Je kunt dus bijvoorbeeld wel gewoon op tijd in je bed liggen, bijvoorbeeld 8 uur voordat je wekker gaat, maar als je slecht slaapt kan dit alsnog leiden tot een slaaptekort. Er zijn best wat zaken die kunnen zorgen voor een slechte nachtrust. Hier een aantal van de meest voorkomende oorzaken van slechte slaap:
- Veel stress hebben en hier ook in bed aan blijven denken
- Voordat je gaat slapen nog roken, veel eten en / of alcohol of koffie drinken
- Slapen op een slecht bed of slecht matras
- Last hebben van geluidsoverlast
- Last hebben van lichamelijke klachten
Daarnaast zullen er ongetwijfeld nog andere zaken zijn die kunnen zorgen voor een slechte slaap en dus uiteindelijk een slaaptekort. Ondervind jij problemen van één of meerdere van deze zaken? Probeer hier dan iets aan te doen, zodat je nachtrust verbetert.
Gevolgen / symptomen van een slaaptekort
Nu we besproken hebben hoe een slaaptekort kan ontstaan, is het ook belangrijk om te kijken wat de gevolgen kunnen zijn in je dagelijkse leven. Je raadt het natuurlijk al; een tekort aan goede nachtrust heeft enkel negatieve gevolgen.
Verminderde concentratie en energie
Wanneer je vermoeid bent zul je ongetwijfeld merken dat het lastig is om je te concentreren op je werk of je studie. Dit komt doordat een tekort aan slaap kan zorgen voor een verminderde concentratie en zelfs een vermindering in je motivatie. Je kunt zaken minder goed onthouden en je prestatie op werk of school wordt minder. Dit kan verregaande gevolgen hebben als dit blijft aanhouden, zoals het niet krijgen van die promotie of het niet halen van een bepaald vak of zelfs semester. Lees ook eens over het effect van een middagdutje op je concentratie en productiviteit. Dit zou mogelijk ook nog een positieve bijdrage kunnen leveren.
Prikkelbaarheid en stemmingswisselingen
Heb je wel eens gemerkt dat je veel sneller een sneer uitdeelt naar iemand nadat je slecht hebt geslapen? Dit komt doordat je veel prikkelbaarder bent als je een slaaptekort hebt. Je voelt je niet fit en hebt dan even geen zin in die collega of klasgenoot die wéér hetzelfde verhaal verteld over zijn / haar vakantie in Italië. Je krijgt een slecht humeur en kampt met stemmingswisselingen. Ook dat zijn mogelijke symptomen van een slaaptekort.
Veel gezondheidsklachten
Een slaaptekort kan helaas zorgen voor best wat gezondheidsklachten. Denk hierbij aan o.a. hoofdpijn, slechter immuunsysteem, grotere kans op ontstekingen, effect op je testosteronproductie en een gewichtstoename. Uiteindelijk kunnen deze zaken er weer toe leiden dat je niet goed in je vel zit. In sommige gevallen kan dit zelfs tot een depressie leiden. Zo kan een slaaptekort zelfs gevaarlijk worden als je er niet tijdig iets aan doet en merkt dat het impact heeft op je dagelijkse lezen.
Kun je een slaaptekort inhalen?
Vaak denken mensen dat ze een slaaptekort kunnen inhalen door in het weekend wat langer uit te slapen. Dat is niet helemaal waar en ook niet helemaal onwaar. Het is in bepaalde mate zeker mogelijk om een slaaptekort in te halen, maar dit is niet zo zwart op wit als het klinkt.
Wanneer je een slaaptekort hebt, bouw je als het ware slaapschuld op. Dit kun je in bepaalde mate weer teniet doen, door bijvoorbeeld meer te slapen in het weekend. Dat is echter nog steeds geen oplossing voor een slaapprobleem. Zo kan dit namelijk ook je normale ritme verstoren, waardoor je doordeweeks weer lastiger in slaap komt en zo weer opnieuw te weinig slaapt. Daarnaast kan bijvoorbeeld je concentratie nog steeds niet optimaal zijn, terwijl je je inmiddels wel uitgerust voelt.
Het antwoord is dus ja, je kunt een slaaptekort inhalen. Probeer echter te voorkomen dat je regelmatig te weinig slaapt, gezien er een grote kans bestaat dat je teveel slaapschuld opbouwt en deze dus niet meer weggewerkt krijgt.
10 tips om beter te slapen
Denk jij nu dat jouw nachtrust wel aan verbetering toe is? Onderstaand hebben we 10 praktische tips uitgewerkt die je wellicht kunnen helpen om beter in slaap te vallen en tevens om vaster te slapen. Dit kan beide bijdragen aan het voorkomen van een slaaptekort en dus aan je gemoedstoestand en gezondheid.
- Vermijd blauw licht voor het slapengaan
Blauw licht werkt als het ware als een trigger voor het lichaam om aan te geven dat het overdag is en dus nog geen bedtijd is. Dit kan de aanmaak van melatonine verstoren en er zo voor zorgen dat je lastiger in slaap valt of minder diep slaapt. Lees ook onze blog over de mogelijke voordelen van een blauw licht filter bril voor het verbeteren van je slaapkwaliteit.
- Zorg voor een koele slaapkamer
Een ideale temperatuur voor je slaapkamer is gemiddeld gezien zo’n 18 graden. In een koele slaapkamer val je eerder in slaap en slaap je ook beter.
- Zorg voor een stevig en comfortabel matras
Niet alleen is een goed matras fantastisch voor o.a. je rug, het kan er ook voor zorgen dat jij ‘s nachts minder ligt te woelen en gewoon lekker blijft slapen. Ook kan dit eraan bijdragen dat je gemakkelijker in de beste slaaphouding kunt komen.
- Eet niet teveel voor het slapengaan
Als je veel eet voordat je gaat slapen heb je kans dat je in de nacht wakker ligt van gerommel in je maag. Tevens dient je lichaam harder te werken om het eten te verteren en heb je kans dat je meer moet zweten, waardoor je mogelijk wakker kunt worden.
- Drink geen cafeïne of alcohol voor het slapengaan
Alcohol zorgt ervoor dat je (onbewust) minder diep slaapt. Ook al val je er misschien snel van in slaap, je voelt je in de ochtend meestal moe en dat is niet zonder reden. Je lichaam kan namelijk minder goed in diepe slaap raken en je zult tevens onrustiger slapen.
Cafeïne zorgt ervoor dat je een opgewekter gevoel krijgt en dat is juist niet wat je wilt voelen als je gaat slapen. - Dim de lichten al voordat je gaat slapen
Wanneer je thuis de lichten dimt geef je aan je lichaam het signaal af dat het avond is en dus tijd wordt om te slapen. Hierdoor wordt de aanmaak van melatonine gestimuleerd en zul je langzaamaan moe worden.
- Zorg overdag voor voldoende licht
Wanneer je overdag voor voldoende licht zorgt, geef je een signaal dat je wakker moet zijn. Doe je dit niet en zit je bijvoorbeeld de hele dag in een donkere ruimte, dan zal het voor je lichaam moeilijker zijn om te bepalen wanneer het nacht wordt
- Snooze in de ochtend niet
Snoozen kan ervoor zorgen dat je de diepe slaap afbreekt. Vaak zet men de wekker eerder dan dat ze eigenlijk op moeten staan, terwijl ze eigenlijk nog gewoon slapen. Hierdoor wordt de slaap vroegtijdig afgebroken. Daarnaast zijn die laatste kleine beetjes slaap nooit voldoende om echt te herstellen, gezien je nooit een diepe slaap zult bereiken in zulke korte periodes.
- Ontspan al je spieren
Als je eenmaal in bed ligt en nog niet kunt slapen, kun je proberen om al je spieren één voor één te ontspannen. Begin bijvoorbeeld met je kuiten. Span deze zachtjes aan en laat dit vervolgens los tot ze helemaal ontspannen zijn. Werk zo omhoog tot je alle grote spieren hebt gehad.
- Probeer je hoofd leeg te maken
Dit is misschien nog wel de meest ingewikkelde tip, maar een leeg hoofd doet wonderen voor nachtrust. Piekeren kan vaak tot onrustige en slapeloze nachten leiden. Probeer dus in bed om alle gedachten in je hoofd los te laten en dus je hoofd volledig leeg te maken.
Veelgestelde vragen over een slaaptekort
Om deze blog af te ronden behandelen we nog een aantal veelgestelde vragen over een slaaptekort. Dit geeft beknopt antwoord op mogelijke vragen die iemand kan hebben over een slaaptekort. Heb je zelf nog vragen? Laat dan een reactie achter onder deze blog en we antwoorden zo snel mogelijk.
Een slaaptekort kan o.a. leiden tot slechtere concentratie, weinig energie, prikkelbaarheid, geen motivatie, een gewichtstoename, hoofdpijn en stemmingswisselingen. Lees het onderdeel over de symptomen van een slaaptekort voor meer informatie.
In eerste instantie hoeft het niet gevaarlijk te zijn, maar dit kan het wel worden. Is er sprake van een chronisch slaaptekort en heeft dit duidelijk invloed op je dagelijkse leven, dan kan het gevaarlijk worden. In dit geval is het slim om contact op te nemen je huisarts.
Je hebt een chronisch slaaptekort als het langdurig is en dus ook niet zomaar weggaat. Heb je er dus langere tijd last van en doe je pogingen om er vanaf te komen, maar lukt het niet? Dan kamp je dus met een chronisch slaaptekort en is het verstandig om eens contact met je huisarts op te nemen.
Je kunt een slaaptekort (gedeeltelijk) inhalen door een andere nacht extra te slapen. Dit is echter minder ideaal dan wanneer je gewoon elke nacht voldoende slaap zou halen. Je vindt uitgebreidere uitleg hierover in deze blog.
Bronvermelding
- Irwin, M.R. Olmstead, R. Carroll, J.E. (2016) Sleep Disturbance, Sleep Duration, and Inflammation: A Systematic Review and Meta-Analysis of Cohort Studies and Experimental Sleep Deprivation.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26140821/ - Al Khatib, H.K. et al. (2017) The effects of partial sleep deprivation on energy balance: a systematic review and meta-analysis.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27804960/ - Fatima, Y. Doi, S.A.R. Mamun, A.A. (2016) Sleep quality and obesity in young subjects: a meta-analysis.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27417913/ - Dement, W.C. (2005) Sleep Extension: Getting as Much Extra Sleep as Possible.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0278591904001516?via%3Dihub - Arnal, P.J. et al. (2016) Sleep Extension before Sleep Loss: Effects on Performance and Neuromuscular Function.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27015382/
Er zijn nog geen reacties op dit artikel.